20 Ιανουαρίου
CONTACT IMPROVISATION
1987 - Σήμερα
Σήμερα το Contact Improvisation διανύει μία πορεία εξέλιξης 50 ετών από την ίδρυσή του με τον Steve Paxton και την ομάδα του. Είναι πλέον μία διεθνώς αναγνωρισμένη πρακτική στο σύγχρονο χορό και έχω την τιμή να θεωρούμαι μέρος της δεύτερης γενιάς των δασκάλων του CI
Προσωπικό σημείωμα και η σχέση μου με την πρακτική του Contact Improvisation.
Το 1987 ανακαλύπτω το Contact Improvisation στο πλαίσιο εργαστηρίου μελέτης των εργαλείων των αυτοσχεδιασμού ως παραστατική τέχνη που απευθύνεται σε επαγγελματίες χορευτές/ ερμηνευτές. Διδάσκει η Stephanie Skura στο Movement Research της Νέας Υόρκης συνδυάζοντας την πρακτική Somatics/ Skinner Release Technique με score αυτοσχεδιασμού και τεχνικές του CI, που τότε βρίσκονταν ακόμη σε πρώιμο στάδιο εξέλιξης. Αυτή η πρώτη εμπειρία του να κινούμαι σε σωματικό διάλογο μέσα από την επαφή και να μοιράζομαι το βάρος μου με έναν άλλο/η χορευτή/τρια που ο χορός μας διακατέχεται από αισθαντικότητα, διαθεσιμότητα στις επιλογές, ρευστότητα και δύναμη, με ενθουσίασε αποκαλύπτοντάς μου μία καινούργια οπτική στη σχέση μου με τον σύγχρονο χορό. Ένοιωσα τότε ότι ανήκω σε αυτόν τον χώρο όπου μπορεί να υποστηριχθεί και να εκφραστεί η δημιουργικότητά μου με αυθεντικότητα.
Εκείνη την περίοδο αποφασίζω έτσι να παρακολουθήσω πολλαπλά εργαστήρια και σεμινάρια, παράλληλα με την εκπαίδευσή μου στην τεχνική του Merce Cunningham, με τους ιδρυτές της πρακτικής καθώς και δασκάλους της πρώτης γενιάς, όπως η Nina Martin, ο Andrew Harwood, ο Chris Aiken, ο Daniel Lepkoff και άλλοι. Το 1990-1 έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές μου στο σύγχρονο χορό/ αυτοσχεδιασμό/ Somatics μετά από την 4ετή διαμονή μου στην Νέα Υόρκη, επιστρέφω στην Αθήνα και εισάγω τις πρακτικές αυτές και τη μεθοδολογία τους στη χώρα μας.
Η πρακτική του CI αποτελεί για μένα μία σταθερή και καθοριστική σχέση που με έχει βοηθήσει στην προσωπική μου εξέλιξη διευρύνοντας διαρκώς την οπτική μου απέναντι στη ζωή, στην τέχνη και στις σχέσεις των ανθρώπων. Τροφοδοτεί ανελλιπώς την επαγγελματική μου πορεία και έρευνα μέχρι και σήμερα καθώς χαρακτηριστικό της πρακτικής και φιλοσοφίας του CI, που με εμπνέει και μου δίνει την αίσθηση των ανοιχτών δυνατοτήτων, είναι ο οργανικός τρόπος με τον οποίο συνδέονται οι πρακτικές του σύγχρονου χορού με τον διαλογισμό, τον αθλητισμό, τις πολεμικές τέχνες και τις θεραπευτικές μεθόδους επανεκπαίδευσης της κίνησης (Somatics/ Body-Mind Centering, Feldenkrais, Susan Klein, και λοιπά).
Το Contact Improvisation διερευνά σε βάθος την έννοια της επαφής και τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσονται και εκδηλώνονται οι σχέσεις μέσα από τη σωματικότητα. Χτίζοντας την αντίληψη και τις δυνατότητες για ελευθερία μέσα από τη σύνδεση με ένα άλλο σώμα σε κίνηση, καλλιεργείται η σωματική νοημοσύνη, η επικοινωνία με αμεσότητα, η ικανοποίηση που φέρνει το παιχνίδι και η αυτοέκφραση, η πίστη στον άνθρωπο. Για τους παραπάνω λόγους η τέχνη του CI έχει διατηρήσει το ενδιαφέρον μου για την έρευνα της πρακτικής του χορού όλα αυτά τα χρόνια και αποτελεί έτσι τη βάση σε όλες τις πτυχές της δουλειάς μου ως εκπαιδεύτρια κίνησης, χορεύτρια/ ερμηνεύτρια και ψυχοθεραπεύτρια.
Έχω συμμετάσχει ως δασκάλα και χορεύτρια στα σημαντικότερα φεστιβάλ Contact Improvisation, στην Ευρώπη, στην Αμερική και στην Ασία, αποκομίζοντας καθοριστικά βιώματα, εμπειρίες και γνώσεις από την ανταλλαγή και διάδραση με συναδέλφους της διεθνούς κοινότητας, η οποία χαρακτηρίζεται από πολυπολιτισμικότητα, συμπερίληψη ηλικιών και εμπειριών. Μέσα από την έρευνα 35 χρόνων, εφαρμόζοντας πάντα τη γνώση που αποκόμισα ως ενεργό και αναγνωρισμένο μέλος και δασκάλα αυτής της κοινότητας, ανέπτυξα την προσωπική μου μεθοδολογία για την εκπαίδευση της κίνησης, της έκφρασης και της ερμηνείας που μοιράζομαι ως σήμερα.
Σήμερα το Contact Improvisation διανύει μία πορεία εξέλιξης 50 ετών από την ίδρυσή του με τον Steve Paxton και την ομάδα του. Είναι πλέον μία διεθνώς αναγνωρισμένη πρακτική στο σύγχρονο χορό και έχω την τιμή να θεωρούμαι μέρος της δεύτερης γενιάς των δασκάλων του CI.
«Μια νέα πρακτική στο χορό»: Steve Paxton
Γράφει η Melinda Buckwalter
στο βιβλίο “Composing while dancing, an improviser’s companion”
Μετάφραση στα Ελληνικά, Χριστίνα Κλεισιούνη
Ο Steve Paxton προτείνει να θεωρήσουμε τη συνεργασία ανάμεσα στον αυτοσχεδιασμό και στο προκαθορισμένο υλικό ως έναν διάλογο που βρίσκεται διαρκώς σε εξέλιξη. Εκείνος, λέει τα παρακάτω «Η σχέση ανάμεσα στη φόρμα και τον αυτοσχεδιασμό είναι εγγενής. Στην καθημερινή μας ζωή, τα σχέδια (φόρμες δράσης που έχουμε οραματιστεί και προσχεδιάσει), είναι τα πρωταρχικά κίνητρα για πολλά καθήκοντα και εμπλέκονται με στιγμές όπου απρόσμενα γεγονότα απαιτούν ενστικτώδεις ή αντανακλαστικές αντιδράσεις. Τα αθλήματα για παράδειγμα έχουν συχνά αυστηρούς κανόνες που καθορίζουν τι ακριβώς πρέπει να γίνει και πώς πρέπει να επιτευχθεί – παρόλα αυτά βασίζονται στον αυτοσχεδιασμό για να «εκτιναχθούν» ψηλά πέρα από τους ορισμούς στο απρόβλεπτο, απίθανες στιγμές ξεσηκώνουν τα πλήθη προκαλώντας φωνές και ενθουσιασμό. Ιδιαίτερα ο χορός και η μουσική ανάμεσα στις άλλες τέχνες, φυλάσσει ευλαβικά τον αυτοσχεδιασμό στις κλασσικές φόρμες και βασίζεται σε αυτόν ως μέσο για τη δημιουργία νέων σχημάτων, στυλ ή μεθόδων παραγωγής έργων. Σε αυτές τις τέχνες η φόρμα αποσύρεται στο παρασκήνιο και ο αυτοσχεδιασμός αναγνωρίζει τη σχέση με τη φόρμα παραβιάζοντας απλά τους κανόνες. Πέρα από αυτή την «αρνητική» σχέση, υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε τις μεθόδους του αυτοσχεδιασμού για να ανακαλύψουμε νέες φόρμες όπως είναι το Contact Improvisation… αυτοσχεδιασμός που προκύπτει από τους κανόνες ή κανόνες που προκύπτουν από τους αυτοσχεδιασμούς. Η σχέση ανάμεσά τους είναι εγγενής.
Το Contact Improvisation επινοήθηκε από τον Steve Paxton για τη δημιουργία παράστασης το 1972 και στη συνέχεια αναπτύχθηκε με συνεργάτες, συνιδρυτές της πρακτικής όπως είναι οι: Nancy Stark Smith, Nita Little και Daniel Lepkoff. Πολλοί θεωρούν το CI μία νέα πρακτική στο σύγχρονο χορό. Η επαφή εξελίσσεται σύμφωνα με την διερεύνηση των αντανακλαστικών αντιδράσεων ανάμεσα σε δύο σώματα που μοιράζονται το βάρος μέσα από ένα «σημείο» – επιφάνεια συνεχούς σωματικής επαφής που αλλάζει διαρκώς. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός χορού που αποκαλύπτεται ανάλογα με τον τρόπο που ανταποκρίνεται το σώμα του χορευτή για να επιβιώσει ακολουθώντας τις παραπάνω παραμέτρους. Η πρακτική αντικατοπτρίζει τις αντιδράσεις των αντανακλαστικών έτσι ώστε τόσο οι χορευτές όσο και οι θεατές να παρατηρούν και να μελετούν τις απρόσμενες εξελίξεις του χορού. Αντίθετα με άλλες πρακτικές χορού, στο Contact αντιλαμβανόμαστε ότι όσο πιο πολύ προκαθορίζεται το λεξιλόγιο της φόρμας όπως και οι τεχνικές εκτέλεσης των κινήσεων, τόσο λιγότερο επιτυχής γίνεται η εκπλήρωση – ικανοποίηση του αρχικού «καθήκοντος» να έχουμε το σώμα εκτός επαγρύπνησης. Καθώς οι χορευτές εξοικειώνονται με το να είναι σε επαφή και εκτός επαφής σύμφωνα με τις βασικές κινήσεις που προκύπτουν, δημιουργούν έναν χορό σε ροή ενώ διαπραγματεύονται τον τρόπο με τον οποίο θα μετακινηθούν και θα αλλάξουν από τον έναν ελιγμό στον άλλον. Για να εξουδετερώσουν την τάση να υποπίπτουν σε «οικείες» κινήσεις και αυτόματους μηχανισμούς αντίδρασης, οι χορευτές προκαλούν τα όριά τους χρησιμοποιώντας τα εργαλεία του αυτοσχεδιασμού την κάθε στιγμή στην πρακτική του CI. Η συνεχής αυτή έρευνα, ο τρόπος που ο χορευτής αναζητά την περιοχή του «ανοίκειου» μέσα στο «οικείο» είναι η καρδιά και η ψυχή του Contact. Ο διάλογος που προκύπτει ανάμεσα στην φόρμα και τον αυτοσχεδιασμό γίνεται πιο χειροπιαστός οδηγώντας τους χορευτές σε νέα ύψη που δημιουργούν ρίγη στην σπονδυλική στήλη. Αυτοσχεδιάζοντας, οι χορευτές κινούνται σε ένα πεδίο όπου η σωματική αντίληψη εμπεριέχει το φόβο, τον ενθουσιασμό της απρόβλεπτης κίνησης και το ρίσκο, αφήνοντας τον εαυτό τους να καθοδηγείται από τις αυθόρμητες παρεμβολές που επιλέγουν να ακολουθήσουν σε σχέση με τους «κανόνες» του CI.
Το Contact Improvisation που συνήθως χορεύεται με βάση το ντουέτο, έχει συσσωρεύσει αναγνωρίσιμα στοιχεία της κίνησης – το λεξιλόγιο, παρότι δεν βασίζεται στην αισθητική της φόρμας ή της γραμμής όπως στο μπαλέτο πχ αλλά στην «πλεύση» του σώματος που παίζει συνεχώς με τη βαρύτητα και την πτώση με ασφαλή τρόπο. Για παράδειγμα, κοινά σχήματα που προκύπτουν στο CI ονομάζονται 1. “surfing” (όταν το ένα σώμα γλιστρώντας περνάει σταδιακά με όλο του το βάρος πάνω από ένα άλλο σώμα που στρίβει, κυλάει) 2. «Εξισορροπήσεις» – όταν ο ένας χορευτής αποκλίνει από τον άλλον, καθώς κρατιέται σε ισορροπία με οποιοδήποτε άκρο του σώματός του που συνδέεται με ένα άκρο του άλλου. Σε αυτή την περίπτωση η εξισορρόπηση δημιουργείται σύμφωνα με τις δύο δυνάμεις που συναντιούνται ισομερώς ενώ τα σώματα βρίσκονται εκτός κέντρου βάρους. 3. «Το μοίρασμα του βάρους» καθώς οι χορευτές βρίσκονται σε επαφή, κεφάλι με κεφάλι, ή πλάτη με πλάτη. 4. «Σηκώματα» που συμβαίνουν από την επαφή της μίας λεκάνης με την άλλη ή ενός ώμου με μία λεκάνη. 5. «Σπειροειδής κύκλοι» γύρω από τους ώμους και τον αυχένα του χορευτή που υποστηρίζει την κίνηση.
Από την πρακτική του Contact προκύπτει μία σωματική εκπαίδευση κατά την οποία ο χορευτής αναπτύσσει ιδιαίτερες δεξιότητες που εξυπηρετούν τις αρχές της κίνησης. Οι χορευτές του Contact κινούνται με πιο χαμηλό κέντρο βάρους απ’ ότι είναι συνηθισμένο στον δυτικό «θεατρικό χορό», αναπτύσσουν μία διευρυμένη ικανότητα να αισθάνονται δια μέσω του δέρματος και αναπτύσσουν αυξημένη περιφερική όραση. Ακονίζουν τις δεξιότητές τους παρακολουθώντας σεμινάρια, μαθήματα, συμμετέχοντας σε jam – ανοιχτή συνεύρεση με άλλους χορευτές του CI όπου οι αυτοσχεδιαστές έχουν την ευκαιρία να συναντηθούν με πολλούς διαφορετικούς παρτενέρ και να εξασκηθούν καθώς πειραματίζονται με το απρόσμενο. Το jam προσφέρει έτσι αλληλεπίδραση με παρτενέρ που έχουν διαφορετική ιστορία και εμπειρία. Είναι μία ανοιχτή πηγή για την ανάπτυξη της τεχνικής. Μέσα από την έκθεση σε άγνωστους και ανοίκειους χορευτές που έρχονται σε επαφή, τα jam προσφέρουν στους “contacters” την πρόκληση ώστε να παρατηρήσουν και να ακονίσουν τις δεξιότητές τους παίζοντας με την κίνηση.
Ο Steve Paxton έχει αναπτύξει ένα σύστημα εκπαίδευσης της κίνησης που το ονομάζει «Υλικό για την Σπονδυλική στήλη». Η δουλειά αυτή προέκυψε από την έρευνά του στο Contact Improvisation. Στην περιγραφή ενός μαθήματος για ένα σεμινάριο στο Earthdance (USA) ο Paxton λέει: «Ξεκίνησα το 1986 το material for the Spine σαν ένα απλό σύστημα χορού που βασίζεται στην αίσθηση και εξελίχθηκε ως μια αυτό-απεικόνιση (self-imagery) των σκελετικών στοιχείων του κεφαλιού, της σπονδυλικής στήλης και της λεκάνης. Με άλλα λόγια, προτείνω την διερεύνηση του κέντρου του σώματος. Το Υλικό έχει αποσπαστεί από το Contact Improvisation αλλά το Υλικό είναι πιο τεχνικό και διαλογιστικό με έμφαση στην αναπνοή και σε ακριβείς ασκήσεις που εκτελούνται ατομικά. Συνδέσεις μπορεί να παρατηρηθεί ότι υπάρχουν σε συνάρτηση με άλλες τεχνικές χορού και από την κυρίως μη δηλωμένη χρήση της λεκάνης. Το Υλικό για την Σπονδυλική στήλη δεν μπορεί να αποφύγει το υπόλοιπο σώμα: μέχρι τώρα έχει επεκταθεί στα ισχία της λεκάνης και τους μηρούς, τις ωμοπλάτες και τα χέρια».
Δες: www.earthdance.net/contact-improvisation-ci/
Ο χορός είναι η αναπνοή που γίνεται ορατή. Αυτό τα καλύπτει σχεδόν όλα, καθώς όταν σταματάς να αναπνέεις και η αναπνοή δεν είναι πλέον ορατή, σταματάς να κινείσαι.
